Page 17 - Нийгэм судлал

ХИЧЭЭЛ, СУРГАЛТЫН ҮР ДҮНГ ҮНЭЛЭХ ШАЛГУУРЫГ ХЭРЭГЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ

9-р ангийн “Хувь хүн ба нийтийн удирдлага”, бүрэн дунд боловсролын 10-р ангийн “Улс төр” бүлэг
агуулга дахь тулгуур ойлголт, тэдгээрийн тайлбарыг жишээ болгон үзүүлэв.
а. 9-р ангийн ”Хувь хүн ба нийтийн удирдлага” бүлэг агуулгад хамаарах тулгуур үндсэн ойлголт,
нэр томьёоны тайлбар:
• Үндэсний түвшний удирдлага, шийдвэр (төрийн удирдлага)- Парламент, засгийн газар, тэдгээрээс
гаргадаг бодлого, шийдвэр
• Төр ба иргэний харилцаа - Иргэд төрийн байгууллагатай харилцах, шийдвэрт нь саналаа тусгах,
өөрийн байр суурийг илэрхийлэх үйл явц
• Эрх мэдэл - Хүсэл зорилгодоо нийцүүлэн бусдын үйл байдлыг өөрчлөх чадвар
• Эрх мэдлийг хуваарилах - Төрийн эрх мэдлийг хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх гэсэн 3 салаа мөчирт
хуваах
• Нийтийн эрх ашиг - Иргэдийн нийтлэг ашиг сонирхлыг илэрхийлсэн ойлголт
• Иргэдийн оролцоо - Иргэдээс төрийн байгууллага, ажилтны бодлого, шийдвэр, үйл ажиллагааг
дэмжих болон тэдгээрт нөлөөлөхийн төлөө хийж байгаа аливаа оролдлогын цогц
б. 10-р ангийн ”Улс төр” бүлэг агуулгын тайлбар:
• Суурь боловсролын сургалтын хөтөлбөрт улс төрийн агуулгыг 7 дугаар ангид сургуулийн
түвшинд суралцагчдад хамааралтай шийдвэр гаргах үйл явцыг судалж, өөрөө оролцох хүсэл
эрмэлзэлтэй болох, 8 дугаар ангид орон нутгийн төрийн байгууллага, албан тушаалтны
гаргасан шийдвэрийг судлах замаар нийтийн удирдлагын тухай ойлголтоо хөгжүүлж, оролцох
хүсэл эрмэлзэлтэй болох, 9-р ангид төрийн үйл ажиллагаанд иргэний оролцоо чухал болохыг
асуудал дэвшүүлж, шийдвэрлэх замаар танин мэдэх, ойлголтоо хөгжүүлэхэд суралцсан.
• Бүрэн дунд боловсролын 10-р ангийн “Улс төр” бүлгийн заавал судлах агуулгын хүрээнд
“Ардчиллын суурь зарчим, иргэний улс төрийн итгэл үнэмшил, үнэт зүйл”, “Төрийн эрх мэдэл
хуваарилалт ба засгийн газрын үйл ажиллагаа” гэсэн үндсэн хоёр агуулгыг судална.
• “Ардчиллын суурь зарчим, иргэний улс төрийн итгэл үнэмшил, үнэт зүйл” агуулгын хүрээнд
Монгол улсын үндсэн хуулийн иргэний эрх, үүрэг, хариуцлагын тухай үзэл санаанд суурилан
ардчилалын суурь зарчим, үнэт зүйлсийн талаар тодорхой үзүүлэлт, жишээ, баримтаар
дэлгэрэнгүй судалж үндсэн ойлголтыг эзэмшиж, эргэцүүлэн дүгнэлт хийх замаар иргэний улс
төрийн итгэл үнэмшил, үнэт зүйлийг өөртөө төлөвшүүлэхийг эрмэлзэх, энэ чиглэлээр тодорхой
санал санаачилга гаргах чадваруудаа хөгжүүлнэ.
• “Төрийн эрх мэдэл хуваарилалт ба засгийн газрын үйл ажиллагаа” агуулгын хүрээнд Монгол
улсын үндсэн хуулин дахь эрх мэдэл хуваарилах үзэл санаанд суурилан төрийн үйл ажиллагаа,
бүтэц, зохион байгуулалтыг судлан мэдэж, тэдгээрээс гаргаж буй шийдвэр, явуулж буй үйл
ажиллагаа, үзүүлж буй үйлчилгээг тодорхой жишээ баримтад суурилан дүн шинжилгээ хийж,
түүнд нийцтэй хэлбэрээр оролцох үзэл хандлагатай болсон байна.
в. СҮД болон шалгуур боловсруулахад хэрэглэсэн үйл үгсийн тайлбар:
Үнэлгээний шалгуур боловсруулахад тавигддаг нэг үндсэн шаардлага нь суралцагчдад юу
хийхийг тодорхой ойлгуулахуйц үйл /түлхүүр үг/ үгсийг ашигласан байх явдал юм. Жишээ нь:
тооцоолох, хэлэлцэх, тайлбарлах, урьдчилан таамаглах, харьцуулах, үнэлэх, шүүмжлэх гэх мэт.
Сурагчийн гүйцэтгэл нь ажиглагдахуйц, хэмжигдэхүйц байх ёстой учраас үр дүнгийн тодорхойлолт
тус бүрт сонгож авсан үгс нь ажиглагдаж, хэмжиж болох зан үйлийг бий болгох ёстой. СҮД
болон шалгуур боловсруулахад хэрэглэсэн үйл үгсийн тайлбарыг хүргэж байна.
• Ялган таних: Нийгмийн тодорхой нэг үзэгдэл, үйл явцыг нөгөөгөөс нь ялгах, эсвэл ижил төстэй
үзэгдлээс ялгах
• Тодорхойлох: Нийгмийн тодорхой үзэгдэл, үйл явц, түүний үндсэн зүй тогтол, хууль, суурь
хөдлөшгүй шинж, мөн чанарыг бичгээр болон амаар тодорхойлох,
• Тайлбарлах: Үзэгдэл, үйл явдлын шалтгааныг, үйл явдал ба үзэл бодлын утга учир холбогдлыг, янз
бүрийн үйлдэл, байр суурийн шалтгааныг тайлбарлах. Ойлголт, учир шалтгааны мэдлэгээ хэрэглэж,
нотлох байдлаар нэмэлт мэдээллээр дэлгэрүүлэх

13