Page 35 - Физик

СУРАЛЦАХУЙН ҮР ДҮНГИЙН ШАЛГУУРЫГ ХЭРЭГЛЭХ ЗӨВЛӨМЖ

Хүснэгт №2. Хүчний тухай ойлголт оруулан хөшүүргийн тэнцвэрийг илэрхийлэх

Хүрдний (Судлагдахууны ерөнхий) томьёолол
параметр ба
нэмэлт физик ... Хэчнээн Урвуу Шууд
хэмжигдэхүүн дахин ... пропорционал Тогтмол пропорционал Харьцаагаар
төчнөөн дахин

Тэнцвэртэй Хүч мөрний Хөшүүрэг 1-р мөрөнд Хөшүүрэгт
байгаа уртаас урвуу тэнцвэртэй үйлчлэх хүч үйлчлэх
хөшүүргийн мөр пропорционал үед мөрний 2-р мөрний хүчний
нь хэчнээн дахин хамаарна. урт ба хүчний урттай шууд харьцаа
урт байвал хүч үржвэр пропорционал мөрний уртын

Хүч төчнөөн дахин тогтмол. харьцааны
1 2 1 хожно. = ~ урвуутай

2
1
= ~ 1 1 2 2 ~

2 1 = 2 1 = = 2 ~ тэнцүү.
1

1
1 2 ~ 1 1 2 2 1 2

~
~
=
2 = 1 2 2 2 2 ~ 1 1 1 1 = 2 2 2 2 1 2 ~ 11 1 ~ ~ 2 2 2 1 = 2
=

1
1 1=
11

~
=
= 2
11 2
1 1
1 1
2 2 2
1 1
2
1
=
~
= =
~
=
=
1
=
2 ~ ~
11
2 1 1 1 1 ~ = ~ 1 1 1 2 1 2 2 2
2
2

=
22 1
2
1
22
=
= =
1 1 = 2 ~ = = 2 1 1 1
2
1
22
1

~
=
~ Хөшүүрэгт Хөшүүрэгт Хөшүүргийн Хөшүүрэгт Хөшүүргийн

үйлчлэх
үйлчлэх
мөр тогтмол

тэнцвэрийн ~ =

үйлчлэх хүчний

~ =
1
1
~
1 2 1 = = = ~ ~ 1 = 2 ~ = =
=
~ =
~ =

1 1
1 1

1 1
1 1
=
1= =
=
=
=
=

=
= ~ 1 1 2 2 1 2 момент тогтмол хүчний момент үед баруун хүчний момент бол хүчний
~ =

=

2
1
11
2 2
2
~
~

~
~
~
~
тогтмол бол
зүүн мөрөнд ~ =
2 1 = ~ 1 2 бол мөрний урт = = нь хүч ба =
=
~
=
~
=

=
2
1

=
=
~

Хүчний 1 1 = хүч мөрнөөс = ~ = момент
1

~

үйлчлэх

~ =
=
ба хүчний
1 1
2
хэчнээн дахин

=
=
=
= = 2
= = = 2
~ 2
1
1
1
~

момент 1 = 2 = = 1 ~ 1 = мөрний уртын 1 2
~ =
1 1
=
=
~
= 2 2
=
2
1
~
2
= 2 2 2
~
1 1
~ =
= 1 1 1
2 2
1
=

~
~
=

2
= =
2
1
2 2
урт байвал
1 1
=

=
=
2
2 2 ~
~ 1
~
1 1
~

= 2
хүчний 2
1
1 1
1 1
2 2

= =
~

2 1 1 = 1 1 2 урвуу = үржвэрээс 2 харьцаа = 1 2 2 2
1
2
2

=
пропорционал момент
2
хүчийг төчнөөн
1
=

1

1 1 = ~ = = 2 1 шууд 2 1 тогтмол 2 2 1 = 1 1

2

2
1
~ ~ = дахин хожно. хамааралтай. тэнцүү. пропорционал байна. 2 1

хамаарна.

= = = ~ = 1 1 1 1 1 1 = ~ = =
~ =
~ =

= 2
=
1
=
~
~
1

1
=
= ~ ~ = 1 1 2 2 2 ~ = = =
~
~

~ =
~
~
=
=
1
1
1
=

1
=
= ~ = 2 ~ = =

~
~ =
=
=
~ =
=
=
=
=
=
=

=

= = = ~ =
~ =
=
=

=
=
=
=

=

Ийнхүү араат дамжуургаар дамжин хөшүүргийн зарчмыг өөрсдөө нээх боломж гарч ирж болох юм

(бүтээх). Хөшүүргийн хуулийн математик томьёолол нь пропорцын зарчим юм. Энэ нь физикийн маш

олон үзэгдэлд, холбоо хамааралд биелдэг (шинэ нөхцөлд хэрэглэх). Хөшүүрэгт илрүүлсэн зүй тогтлыг
бусад үзэгдлийг судлахдаа хэрэглэх боломжийг дараагийн асуултаар дэвшүүлнэ (судлагдахууны
нийтлэг шинж).
Эндээс явцын үнэлгээ дүн тавихаас илүүтэйгээр хөгжүүлэхэд, шинэ ойлголтыг хамтран гаргахад,
мэдлэг бүтээхэд, сонирхлыг нь унтраахгүй байхад чиглэж байгааг ажигласан байх аа.
Одоо энэ бүхнийг судалсны дараа үнэлгээний даалгавар нь ямар байх талаар авч үзье.
Түгээмэл хэрэглэгддэг даалгавар: Дараах зурагт араат дамжуургыг үзүүлжээ. Жижиг араа 16 шүдтэй
бол том арааны шүдний тоо хэд вэ?
Хариулт: Тоолж болно. Зүй тогтлын мэдлэгээ хэрэглэж болно. Радиус 2 дахин учир шүдний тоо 16*2=32
шүд (I түвшин. Сэргээн санах).
Даалгаврын сайжруулсан хувилбар:
a. 1:2 харьцаатай араанууд өгөгджээ. Ийм араануудыг ашиглан эхний хөтлөгч арааны хурдыг 4
дахин, 8 дахин удаан эргэх системийг зурж үзүүлнэ үү. (IV түвшин, Ш 1.4 загварчлах).
b. Дараах зурагт r, 2r, 3r радиустай араануудын системийг үзүүлсэн байна. Сүүлийн араа нь
хөтлөгч араанаас хэд дахин удаан эргэх вэ? (IV түвшин, Ш 2.3 математикийг хэрэглэх)
31